گۆڕه‌ جوولەکە یان ئارامگەی باپیرەگەورەمان

لە ساڵی ٢٠٠٩دا نووسراوە و

له‌ کوێستان‌و دۆڵه‌کانی کوردستاندا دیارده‌یه‌ک ده‌بینرێت بریتییه‌ له‌ گۆڕی شووره‌دار به‌ په‌رژینی گوڵ‌و دره‌ختی جوان، یان له‌ناو هۆڵی فراوان‌و ژێر گوومه‌زی پڕ نه‌خش، پێیان ده‌گوترێت مه‌رقه‌دی ئه‌سحابه‌ (واته‌ ڕاکشانگه‌ی هاوڵانی پێغه‌مبه‌ری ئیسلام)و بەشێک لە کوردانی موسوڵمان به‌ درووده‌وه‌ ده‌چنه‌ سه‌ردانی‌و به‌ده‌م نزا‌وه‌ به‌ردو په‌ردووه‌کانی ماچده‌که‌ن تا گوایە خودا به‌هۆیانه‌وه‌ لێیان خۆشبێت. له‌به‌رانبه‌ر زۆر لەو گۆڕاندا ته‌پۆلکه‌ به‌ردی وردو درشت هه‌ن له‌هه‌ندێک شوێن بە به‌رزی گوومه‌زی ئه‌سحابه‌که‌ ده‌بێت، ئه‌گه‌ر لێی به‌رزترنه‌بێت، پێی ده‌گوترێت گۆڕه‌ جووله‌که.

له‌لای موسوڵمانانی ناو کۆمه‌ڵی کورده‌واری هه‌ڵوێستێک بووه‌ته‌ نه‌ریت‌و باو، هه‌رچی به‌لای ئەو تەپۆلکانەدا تێپه‌ڕێت کە پێیدەڵێن گۆڕە جوولەکە، ده‌بێ حه‌وت به‌رد هه‌ڵداته‌ سه‌ری (واته‌ به ‌زاراوه‌ی ئاینی، ده‌بێت ڕه‌جمی بکات) ئه‌گینا ئەوکەسە ته‌ڵاقی ده‌که‌وێت، بەڵام،‌ ئه‌وه‌ی به‌لای گۆڕی داگیکەرەکەدا تێپه‌ڕێت ده‌بێ فاتیحایه‌ک بنێرێت بۆ ڕه‌وانی، ئه‌گینا خودای لێ نیگه‌ران ده‌بێت.

ئه‌گه‌ر به‌وردی له‌و ته‌پۆلکانه‌ بکۆڵینه‌وه‌ ده‌رده‌که‌وێت ئێسک‌و پروسکی پێشمه‌رگه‌یه‌کی کوردی له‌بندایه‌ سیازده‌ سه‌ده‌ له‌مه‌وبه‌ر خوێنی خۆی به‌ختکردووه‌ له‌پێناو به‌رگری له‌خاکی کوردستان‌، مەخابن ئێستا نه‌وه‌کانی له‌بری سپاس‌و پاداشت پێیده‌ڵێن جووله‌که‌. ئه‌گه‌رچی هیچ نه‌نگییه‌ک له‌خودی ناوی جووله‌که‌دا نییه‌، چونکه‌ جو‌ویش وه‌ک ئێمه‌ مرۆڤه‌، به‌ڵام به‌پێی خواست‌و ئاره‌زووی ئه‌وانه‌ی مێشکی برایانی کوردمانی داگیرکردووه‌و شتووەتەوە، جوو بە دوژمنی موسوڵمان دادەنێن بۆیه‌ ئه‌و ناوه‌یان له‌لا یه‌کسانه‌ به‌ خودانه‌ناس‌و‌ وه‌ک تانووت به‌کاری دێنن.

له‌ڕاستیدا پێویستە ئێمەی کورد لە بەرانبەر ئه‌و گۆڕی پێشمەرگە دێرینه‌دا کڕنووش به‌رین‌و داروپه‌ردووی گۆڕی ئه‌و داگیکه‌ره‌ لەباتی ماچکردن نەفرەتکەین چونکە ئەو‌ له‌دوورگه‌ی عه‌ره‌بییه‌وه‌ بۆ ئه‌نفال‌و تاڵانی گه‌یشتووه‌ته‌ ئه‌و شوێنانه‌و له ‌دۆڵ‌و کوێستانه‌کانی کوردستاندا تۆپیوه‌، ئه‌گێنا ئه‌وجۆره‌ گۆڕانه‌ چیده‌که‌ن له‌ده‌شتی شاره‌زوور یان کوێستانه‌کانی قه‌ندیل، عه‌بابه‌یلێ‌و بناری شنروێ، یان پاڵه‌و بناری شاهۆ، یانیش به‌ردبڕان له‌کێوه‌کانی سه‌قز، هتد...

پێموایه ئێستایش درەنگ نییه ڕۆڵەکانی میللەت هۆشیارکەینەوەو ڕاستی ئەو پرۆسەی ئەنفالەیان تێگەێنین که بووەته بنەما بۆ ئەنفالەکانی تری قۆناغ‌و چەرخه جیاجیاکانی خەلافەته ئیسلامییەکانی عەرەب‌و تورک‌و فارس تا دهگاته ڕژێمەکانی سەردەم.

دەبێ جیاوازی چیبێت لە نێوان ئەو بەربەرێتییەی داعش لە هاوینی ساڵی ٢٠١٤وە دەیکات لەگەڵ ئەوانەی لە سەرەتای ئیسلامدا کراوە. لە دەیەی یەکهەمی سەدەی بیستدا پارچە پێستێک لە ئەشکەوتی هەزارمێر لە باشووری سلێمانیدا دۆزراوەتەوە ئەو هۆنراوەیەی خوارەوەی لەسەرە.. بەپێی ئەوەی مامۆستا ڕشید یاسمی لە پەرتووکی "کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی ئو" چاپی سێ، لاپەڕە ١١٩دا نووسیویەتی دەڵێت: ئەو هۆنراوەیە بە ڕێنووسی پەهلەوی نووسراوە تێیدا دەربڕینی سکاڵایە لەدەست هێرشی داگیرکەرانی عارەب‌و شکستی ئاینی باستانی، ئەگەرچی من ناخوازم پشت بەو بەڵگەیە ببەستم بەڵام ئەو چیرۆکە بە دەربڕینی هەستی ئایندارانی ئەو سەرزەمینە دەژمێردرێت:

                             
"هورمزگان رمان، ئاتران کوژان        ............     ویشان شاردەوه گەورەی گەورەکان

زوورکاری ئارەب کردنه خاپوور        ............       کەناری پاله هەتا شارەزوور

شەن‌و کەنیکا وەدیل بشینا              ............        مەرد ئازا تلیا وەرووی هوینا

رەوشتی زەردەشتورە مانەوه بیکەس     ............    بەزیکا نیکا هورموز وە هیچکەس"

              واتە
پەرستگا ڕمان، ئاگردان کوژانەوە   ............     خۆیان شارده‌وه‌ گه‌وره‌ی گه‌وره‌کان

زۆرداریی عاره‌ب کردیان خاپوور    ............    له ‌بناری پاڵه‌وه‌ هه‌تا شاره‌زوور

ژن‌و که‌نیشکان به‌دیلی هەڵگیران   ............    گەنجانی ئازا تلیاندا له‌خوێنا

ڕه‌وشی زه‌رده‌شتی مایه‌وه‌ بێکه‌س   ............    به‌زه‌یی نه‌هات خودا به‌ هیچکه‌س

                                                    ...............................................

هەروەها بڕوانە/ هۆنراوەی گۆڕی ئەسحابان لە نووسینی مەلا حوسێنی عەندەلیب 

لەمێژووی خودی عارەباندا ئەو دیاردەی جەورو بەربەرێتییە زۆرن ئەوە بسەلمێنن کە عارەبانی نیوەدوورگەی عارەبی ئەو سەردەمە بەمەبەستی فراوانکاری‌و سەپاندنی دەسەڵات، بەناوی ئاینی ئیسلامەوە دەستیان بەسەر زۆر وڵاتدا گرت‌و شەڕکەرانیان سەرپشک کردبوو لە تاڵانکردنی بوەو دارایی ئەو میللەتانەی نەچوونەتە سەر ئاینیان.

لەقورئاندا هاتووە دەڵێت (وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ../ ئایەتی الأنفال ـ ٤١) واتە، بزانن کە ئەوەی دەستان دەکەوت پێنج یەکی بۆ خوداو پێغەمبەرە لەگەڵ کەسانی نزیکی..

وەک لە هۆنراوەی سەرەوەدا هاتووە، هەروەها لە گێڕانەوە خودی عارەبانی موسوڵماندا دەرکەوتووە کە ئەوان لەکاتی جەنگدا نێرینەکانیان کوشتووە‌و ژنانیان (سەبی) کردووە، واتە هەڵگرتووە، خودی پێغەمبەری ئیسلامیش بەدەر نەبووە لەو دەسکەوتە، چونکە ئەو فرمانی بەوە داوە کە لەئیسلامدا ژن کوشتن حەرامە بۆیە فرۆشتوونیان یانیش خۆیان چێژیان لێ وەرگرتوون، زەقترین نموونەیش بۆ ئەوە سێ لەکۆی ئەو چواردە ژنەی خودی پێغەمبەرە کە لەو هەڵگیراوانە بوون بە ناوەکانی (ماریای کچی شەمعونی قیبتی، ڕیحانەی کچی شەمعون کە ژنی عەبدولحەکیمی ئامۆزای بوو، هەروەها سەفیەی کچی حویەی) بەوپێیەی خوارەوە.. 

لە "صحيح البخاري" پەرتووکی: الجامع الصحيح المختصر، لەنووسینی: محمد بن إسماعيل أبو عبدالله البخاري الجعفي، چاپخانەی: دار ابن كثير، اليمامة – بيروت، چاپی سێ، 1407 - 1987)ـدا هاتووە دەڵێت:

حدثنا عبد الغفار بن داود حدثنا يعقوب بن عبد الرحمن عن عمرو بن أبي عمرو عن أنس بن مالك رضي الله عنه قال: قدم النبي صلى الله عليه و سلم خيبر فلما فتح الله عليه الحصن ذكر له جمال صفية بنت حيي بن أخطب وقد قتل زوجها وكانت عروسا فاصطفاها رسول الله صلى الله عليه و سلم لنفسه فخرج بها حتى بلغنا سد الروحاء حلت فبنى بها ثم صنع حيسا في نطع صغير ثم قال رسول الله صلى الله عليه و سلم (آذن من حولك). فكانت تلك وليمة رسول الله صلى الله عليه و سلم على صفية . ثم خرجنا إلى المدينة قال فرأيت رسول الله صلى الله عليه و سلم يحوي لها وراءه بعباءة ثم يجلس عند بعيره فيضع ركبته فتضع صفية رجلها على ركبته حتى تركب..

واتە: پێغەمبەری خودا دروودی خودای لێبێت هات بۆ خەیبەر هەر کە خودا شوورەکەی بۆ ئاواڵە کرد جوانی سەفیەی کچی حویەی کوڕی ئەختەبی بۆ دەرکەوت کە هەر لەوکاتەیدا مێردەکەی کوژراو ئەو تازەبووک بوو پێغەمبەری خودا دروودی خودای لێبێت تیری خۆی هاویشت‌و دوور لە هەڵگیراوانی تر ئەوی کرد بە بەشی خۆی‌و بردیە دەرەوە تا گەیانییە (کاریتەی ڕەوحاء) شوێنێکی نزیک بە مەدینە، لەسووڕی مانگانەی پاک ببوەوە، لەسەر پارچە پێستێک چوە پاڵی ئەوجا خورماو ڕۆنی پێداو گوتی بەوانەی لەگەڵتن بڵێ با کۆبنەوە (تا ئاهنگی هاوسەرگیریی بۆ بگێڕن) ئەوجا بە عاباکەی خۆی کەژاوەیەکی بۆکردو لە تەنیشت حوشترەکەیەوە چۆکی خۆی بۆ دانا تا سەرکەوێت ...  بردیەوە بۆ ماڵ!